Wstecz Jak „Asystent studenta z ASD” zmienił uczelnie w Polsce

Kim właściwie jest asystent studenta z ASD? To ktoś, komu można zaufać – osoba przygotowana do udzielania wsparcia i dyskretna. Dzięki tej roli studenci i studentki w spektrum autyzmu mają w końcu z kim porozmawiać o tym, co dla nich trudne i sygnalizować swoje potrzeby – bez obawy, że zostaną niezrozumiani.

Plan od początku był ambitny – dostosować model wsparcia studentów w spektrum autyzmu, testowany wcześniej na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu, do warunków funkcjonowania różnych uczelni w całej Polsce. Inicjatywa bazowała na innowacji „Studia Neuronietypowe” opracowanej przez Fundację Aktywnych FURIA, a jej skuteczność miała zależeć od skali wdrożenia i akceptacji w środowisku akademickim.

Wypracowano model współpracy, w którym kluczową rolę odgrywali liderzy-adwokaci – osoby odpowiedzialne za wprowadzanie programu, szkolenie kadry akademickiej oraz indywidualne wsparcie studentów. To właśnie oni stanowili fundament skalowania innowacji.

Proces wdrażania systemu wsparcia zależał od specyfiki uczelni. Mimo jednolitych procedur, sposób ich implementacji dostosowywano do lokalnych uwarunkowań i potrzeb.

– Na przykład w Collegium Witelona w Legnicy liderem została osoba, która miała już doświadczenie w pracy z osobami neuroróżnorodnymi i od początku sprawnie wdrażała rozwiązania projektowe. Z kolei na uczelniach, które wcześniej nie miały żadnych struktur wsparcia w tym zakresie, konieczne było rozpoczęcie działań od podstaw, co wiązało się z większymi wyzwaniami organizacyjnymi – wyjaśnia Hanna Łęcka.

Jednym z największych wyzwań okazała się nie tyle sama struktura administracyjna uczelni, ile słaba znajomość zagadnienia wśród kadry akademickiej. Niezrozumienie specyfiki funkcjonowania osób w spektrum, brak elastyczności w podejściu do ich potrzeb czy obawy przed koniecznością dodatkowego zaangażowania – to tylko część trudności, które musiały zostać przepracowane w trakcie realizacji projektu.

– Niektórzy nie rozumieli, że student może np. mieć tiki lub specyficzny sposób komunikacji. Zdarzały się też wątpliwości dotyczące samej potrzeby takiego projektu. Spotkałam się z liderami, którzy na początku nie byli przekonani do tej innowacji. Jeden z nich stwierdził nawet, że widziałby raczej szeroki program dla wszystkich osób z niepełnosprawnościami, niż inicjatywę skupioną na jednej grupie. Po trzech latach był jednak w pełni zaangażowany, co pokazuje, że edukacja i doświadczenie zmieniają podejście – mówi Hanna Łęcka.

Dla studentów w spektrum autyzmu największą barierą były niejednokrotnie formalności związane z uzyskaniem wsparcia. W ramach projektu udało się wdrożyć rozwiązanie, które nie wymagało przedstawiania orzeczenia o niepełnosprawności. 

– Większość uczelni posiada biura ds. osób z niepełnosprawnościami, ale wsparcie jest tam zwykle dostępne tylko dla osób z oficjalnym orzeczeniem. My stworzyliśmy system bardziej dostępny – nie wymagamy formalnych dokumentów. Wystarczy autodiagnoza lub zaświadczenie z poradni. Dzięki temu docieramy do studentów, którzy nigdy wcześniej nie mieli odwagi poprosić o pomoc – tłumaczy Hanna Łęcka.

Liczba studentów objętych wsparciem wzrosła z 60 do 132 w ciągu ostatniego roku. Co najważniejsze, projekt nie zakończył się po trzech latach finansowania. Uczelnie, które przystąpiły do programu, zostały zobowiązane do kontynuowania działań z własnych środków. Stworzyły trwałe struktury wsparcia – zatrudniły liderów i asystentów na stałe. 

Patrząc na te zmiany z perspektywy czasu, widzimy, że projekt odniósł sukces zarówno w zakresie wdrożenia, jak i w zmianie podejścia do neuroróżnorodności na polskich uczelniach. Czy za kilka lat wsparcie studentów w spektrum autyzmu stanie się standardem na każdej uczelni? To pytanie pozostaje otwarte, ale jedno jest pewne – ta innowacja wyznaczyła kierunek, którym warto podążać.

Fot. Freepik