Wstecz Innowacje społeczne: moja droga, moje doświadczenie, moje wskazówki

Czym są innowacje społeczne?

W ostatnich latach słowo „innowacja” zdominowało język biznesu, polityki i sektora publicznego. Używamy go na określenie niemal wszystkiego, co nowe, inne, potencjalnie przełomowe. OECD definiuje innowację jako wdrożenie nowego lub znacząco udoskonalonego produktu, procesu lub metody – w tym również metody organizacyjnej czy relacji społecznych. To pokazuje, że innowacja nie ogranicza się jedynie do technologii – jej potencjał jest znacznie szerszy.

Innowacja społeczna to specyficzny rodzaj innowacji. To działanie nowatorskie, którego głównym celem jest zaspokajanie autentycznej potrzeby społecznej lub rozwiązywanie realnego problemu. Kluczowe są tu trzy elementy: nowatorstwo, prawdziwa potrzeba i realny problem. Innowacja społeczna to nie „fajny pomysł” – to konkretny sposób na poprawę jakości życia ludzi, którzy z różnych powodów są pomijani, marginalizowani lub niezdolni do samodzielnego działania. Oznacza to, że każda skuteczna innowacja społeczna musi być osadzona w realnym kontekście i wynikać z uważnej obserwacji rzeczywistości społecznej.

Innowacja a grant – co trzeba wiedzieć

Przez lata współpracy z innowatorami społecznymi miałem okazję analizować setki wniosków grantowych. Niestety, wiele z nich zawierało powtarzające się błędy. Zgłaszane pomysły często nie były innowacyjne, nie odnosiły się do realnych potrzeb lub były tylko próbą „opakowania” znanego rozwiązania w nowe słowa. To sprawiało, że nawet dobre koncepcje przegrywały z projektami, które lepiej potrafiły uargumentować swoją wartość dodaną społecznie i metodologicznie.

Dlatego pierwsza rada, jaką zawsze daję, brzmi: zanim napiszesz wniosek, zastanów się, kogo tak naprawdę dotyczy Twój pomysł. Czy znasz tych ludzi? Czy rozmawiałeś z nimi? Czy naprawdę rozumiesz ich potrzeby i wyzwania? Innowacja społeczna nie zaczyna się przy biurku – zaczyna się w dialogu. Tylko poprzez rozmowę z przyszłymi odbiorcami można zrozumieć, czy proponowane rozwiązanie będzie dla nich realnie przydatne i czy są gotowi z niego skorzystać.

Druga ważna kwestia to trafna diagnoza problemu. Zbyt często innowatorzy wychodzą z założenia, że problem jest oczywisty, ale nie potrafią go dobrze opisać. Tymczasem bez klarownego zdefiniowania problemu trudno mówić o jego rozwiązaniu. Pamiętaj – im lepiej opiszesz problem, tym większa szansa, że ktoś zaufa Twojemu rozwiązaniu.

Etapy tworzenia innowacji społecznej

Proces tworzenia innowacji społecznej można porównać do wędrówki. Zaczyna się od pomysłu, przechodzi przez inkubację, testowanie i skalowanie. Na każdym z tych etapów czekają pułapki, które mogą zniweczyć nawet najlepszy projekt. W fazie pomysłu najważniejsze jest, by nie ulec pokusie „wymyślenia wszystkiego samemu”. Warto szukać partnerów, konsultować się, zbierać dane. Faza inkubacji to czas eksperymentów i testowania – tu potrzebna jest elastyczność i gotowość do zmiany kierunku.

Testowanie pozwala zweryfikować założenia w praktyce, a skalowanie – jeśli wszystko pójdzie dobrze – daje szansę na realny wpływ społeczny. Wielu innowatorów zatrzymuje się na etapie pilotażu. Dlaczego? Bo skalowanie wymaga zupełnie innych kompetencji niż tworzenie. Wymaga zarządzania, myślenia strategicznego, czasem twardych negocjacji z instytucjami. I właśnie tu wsparcie inkubatorów może okazać się kluczowe.

Proces jaki przechodzą innowatorzy ilustruje poniższa grafika:

Jakich błędów unikać?

Na przestrzeni lat zauważyłem, że pewne błędy pojawiają się u innowatorów społecznych wyjątkowo często. Oto kilka z nich:.

• Brak odbiorcy – innowacja tworzona „dla wszystkich” zwykle nie trafia do nikogo
• Wtórność pomysłu – innowatorzy nie sprawdzają, czy i jakie rozwiązania już istnieją w tym obszarze.
• Definiowanie problemu – zbyt szerokie lub zbyt wąskie
• Brak testowania lub ograniczone testowanie – przekonanie, że pomysł od razu zadziała, bez potrzeby sprawdzania go w praktyce.
• Zbyt skomplikowane rozwiązanie – innowacja musi być prosta, zrozumiała i możliwa do wdrożenia przez innych.
• Niewystarczająca współpraca – samotne działania mają ograniczoną skuteczność. Szukaj sojuszników.
• Brak wiedzy o Inkubatorze i procedurach – Niezapoznanie się z dokumentami Inkubatora takimi jak: regulamin, wzory wniosków, karty ocen, harmonogramy naborów, wzory umów itp.

Do tego dochodzi jeszcze jeden ważny aspekt: zarządzanie sobą w czasie i wytrwałość. Innowacje społeczne nie przynoszą efektów z dnia na dzień. Często potrzeba miesięcy, a nawet lat, zanim efekty staną się widoczne. Dlatego tak ważne jest, aby umieć zarządzać swoim zaangażowaniem, unikać wypalenia i stale dbać o balans między misją a odpoczynkiem.

Moje przesłanie

Tworzenie innowacji społecznych to piękna, ale wymagająca droga. Wymaga pasji, empatii, konsekwencji i pokory. W mojej pracy jako ekspert i trener miałem okazję towarzyszyć wielu inicjatywom – niektóre rozkwitały, inne znikały. Każda jednak czegoś mnie nauczyła. Jeśli chcesz działać w tym obszarze – bądź blisko ludzi. Słuchaj ich. Zadawaj pytania. Nie bój się porażek – traktuj je jako lekcje. I pamiętaj: do sukcesu nie ma windy. Trzeba iść po schodach.