Po co nam innowacje?

Jest wiele powodów, by twierdzić, że innowacje społeczne to nie tylko pusty slogan, ale realne wyzwanie współczesności. Wszystkie te powody można streścić w jednym prostym stwierdzeniu: dziś nie wystarczy chcieć naprawiać świat – ważne jest, by umieć to robić sprawnie, szybko i „sprytnie”. Wykorzystując najlepsze możliwe środki, znajdując połączenia, których nikt wcześniej nie znalazł, zastanawiając się, jak ten sam problem można rozwiązać lepiej, niż zrobili to poprzednicy, a istniejące – choć skuteczne –rozwiązania zastępować jeszcze skuteczniejszymi.

Zmiany społeczne dzieją się ciągle, a czasy są zawsze „przejściowe”, ale w pewnych momentach historii wszystko tak jakby „przyspiesza”. Współcześnie mamy do czynienia właśnie z taką sytuacją, w której wszystko – od wykorzystywanych technologii, przez relacje międzyludzkie, po strukturę demograficzną – zmienia się w zawrotnym tempie. Żyjemy w czasach permanentnej zmiany.

Współczesny świat wymaga od nas dostosowywania się w biegu do tych niestałych warunków. Dostrzegamy, że stare instrumenty społeczne i gospodarcze nie zawsze działają. Kolejne kryzysy (gospodarczy 2008 roku, migracyjny 2015 roku, wojna w Ukrainie 2022, kryzys klimatyczny) pogłębiają przekonanie, że coś się skończyło i że gwałtownie potrzebne są inne, nowe pomysły dotyczące kwestii fundamentalnych.

Jako ludzkość nie radzimy sobie z całym szeregiem kryzysowych sytuacji – by wymienić tylko kilka:

• nadchodząca katastrofa klimatyczna,
• drastycznie rosnące nierówności,
• szybkie starzenie się społeczeństw,
• kurczące się zasoby naturalne planety i ubóstwo energetyczne,
• postępująca społeczna polaryzacja.

Jesteśmy zmuszeni już nie tylko do szukania korekt, lecz także pomysłów na radykalne zmiany. Nie chodzi tylko o to, aby wyjść z kolejnego kryzysu – coraz częściej staje się jasne, że dotychczasowy model niejako strukturalnie generuje kryzysy. Choć brzmi to okrutnie i paradoksalnie, musimy przyjąć do wiadomości nieuchronność kryzysu i w pewnym sensie jego permanentność.

W takich okolicznościach kategoria innowacyjności nie może być traktowana jako luksus, coś, czym miło się pochwalić. Innowacyjność staje się podstawowym atrybutem decydującym o przetrwaniu. Jak nauka pływania – może ratować życie.