Wstecz Zielona transformacja jest jak Shrek – ma wiele warstw

Czy wiesz, że możesz pomóc swojej kreatywności i poszukiwaniu rozwiązań dzięki przebywaniu w lesie lub parku? Mówi o tym teoria ART (Attention Restoration Theory). W latach 80. małżeństwo profesorów psychologii środowiskowej na Uniwersytecie Michigan – Rachel i Stephen Kaplan – badało temat uwagi w środowisku naturalnym. Na podstawie wyników swoich badań dowodziło, że dzięki „miękkiej fascynacji” przyrodą, uwaga ukierunkowana na zadania wzrasta, staje się bardziej wydajna i ulega regeneracji. Od wykonywanych czynności potrzebujemy przerwy przez to, że utrzymywanie uwagi przez dłuższy czas jest dla nas trudne i pojawiają się w mózgu mechanizmy hamujące. W przyrodzie dzięki zmysłom automatycznie przestawiamy się na tryb fascynacji, a wtedy uwaga, którą zwykle poświęcamy zadaniom, odpoczywa.

Od 10 lat prowadzę warsztaty w lasach i parkach. To leśne spacery , które nawiązują do metod kąpieli leśnych i leśnej terapii . Chodzi się dość wolno i korzysta się z wielu zmysłów, aby wejść w kontakt z przyrodą, innymi osobami i lepiej poznać siebie. Przyroda pomaga nam m.in. obniżyć poziom stresu (spada poziom kortyzolu), a dzięki bakteriom glebowym rośnie poczucie szczęścia. Od pewnego czasu, kiedy przygotowuję informacje o spacerze, zacząłem dodawać tam m.in. spakowanie parasola lub kurtki przeciwdeszczowej. Pogoda coraz częściej zmienia się nagle i w czasie spaceru może spaść grad lub ulewny deszcz mimo, że nie były prognozowane kilka dni wcześniej. Jednocześnie coraz częstsze są susze. Osoby, które widzą suchy mech w lesie, mówią o smutku związanym z brakiem opadów. A im bardziej sucho, tym trudniej np. ptakom o lęg. Im mniejsze zróżnicowanie dźwięków ptaków, tym mniejsze jest, jak wskazują badania, poczucie szczęścia u ludzi . Coraz wyraźniej widać powiązania między stanem środowiska a naszym zdrowiem (odnosi się do tego też podejście One Health  – Jedno Zdrowie). Zmiana klimatu wpływa na moją pracę, ale może też wpływać na regenerację i tworzenie nowych pomysłów przez osoby zajmujące się innowacjami.

Czynnik środowiskowy jest coraz istotniejszym kryterium przy podejmowaniu decyzji. Wśród Celów Zrównoważonego Rozwoju 2030 , znajdziemy np. cel 13: Podjąć pilne działania w celu przeciwdziałania zmianom klimatu i ich skutkom oraz cel 15: Chronić, przywrócić oraz promować zrównoważone użytkowanie ekosystemów lądowych, zrównoważone gospodarowanie lasami, zwalczać pustynnienie, powstrzymywać i odwracać proces degradacji gleby oraz powstrzymać utratę różnorodności biologicznej. One kaskadowo wpływają na różne obszary naszego życia. Przykładem zmiany akcentów jest przechodzenie od CSR (Corporate Social Responsibility) w kierunku ESG  (gdzie zwraca się uwagę na aspekty środowiskowe, społeczne i te związane z ładem korporacyjnym). Zielona transformacja jest w Europie wyraźnym trendem. To proces odchodzenia od paliw kopalnych w kierunku bardziej zrównoważonych źródeł jak np. energia odnawialna, aby osiągnąć neutralność klimatyczną. Można też działać w konkretnym obszarze na rzecz odbudowy zasobów – przykładami nowych trendów mogą być:

• regeneratywne rolnictwo , gdzie przy zachowaniu opłacalności produkcji rolnej dąży się do odbudowy potencjału gleby okrywając ją jak najdłużej żywymi roślinami czy podczas orki zaprzestaje się odwracania gleby,
• regeneratywna turystyka , gdzie założeniem jest minimalizacja negatywnego wpływu turystyki masowej, a wzmocnienie środowiska i społeczności lokalnej np. dzięki skupieniu się na turystyce przyrodniczej czy kulinarnej,
• regeneratywne liderstwo  – tu zwraca się uwagę na sytuację wewnątrz organizacji (dobro pracowników) i aktywność zewnętrzną – wspierającą społeczności i środowisko naturalne. Sposób działania opiera się na nauce od żywych systemów występujących w naturze i integracji sposobów poznania: myślenia, uczuć, intuicji i percepcji.

Zielona transformacja wymaga zaangażowania wielu podmiotów, też jednostek, na rzecz zmiany. Innowatorzy i innowatorki jeśli nawet zaproponują rozwiązanie w małej skali, to dzięki upowszechnieniu innowacji może stać się powszechnie stosowane – stąd ważne jest uwzględnianie środowiska przy tworzeniu innowacji.

• stosować listwy z włącznikami,
• w czasie kupowania sprzętu z projektu zwracać uwagę na jego poziom zużycia energii,
• wymienić żarówki na energooszczędne,
• wyłączać sprzęty po zakończonej pracy, opuszczaniu pokoju, w którym nikogo już nie ma lub zainstalować przycisk, który będzie wyłączał prąd w większości pomieszczeń (poza alarmem i serwerownią),
• usypiać maszynę wielofunkcyjną po skończeniu drukowania, wyłączać ją na noc i włączać dopiero, kiedy jest rzeczywiście potrzebna,
• opracować listę rzeczy do sprawdzenia dla ostatniej osoby, która opuszcza biuro.

W obszarze ogrzewania/chłodzenia można:

• nakleić na szyby folie, które odbijają ciepło słoneczne i tym samym obniżają temperaturę w pomieszczeniu,
• uszczelnić okna,
• wietrzyć rano w upalne dni, żeby nie robić tego, kiedy ciepłe powietrze może rozprzestrzenić się po pomieszczeniach,
• latem przed wyjściem z pracy zasłaniać okna od strony wschodniej,
• stosować kurtyny w przestrzeniach, gdzie jest bezpośrednie wejście na zewnątrz.

W obszarze zasobów można:

• zamawiać catering lokalny, w naczyniach wielorazowych, najlepiej wegetariański lub wegański,
• pracować nad politykami związanymi z zielonymi działaniami, aby był to standard dla całej organizacji a nie tylko pojedynczych koordynatorów/ek projektów,
• porozmawiać w zespole o tym, jak często sprzątacie lodówkę i co zrobić z jedzeniem, które w niej zostało a nadaje się jeszcze do spożycia,
• podpisywać markerem datę otwarcia mleka, które jest w lodówce, aby przeciwdziałać marnowaniu i niepotrzebnemu otwieraniu kolejnych kartonów,
• ustawić dwustronne i oszczędzające tusz drukowanie.

Podróżnik i reżyser Jacques-Yves Cousteau powiedział kiedyś: “Ludzie chronią to, co kochają”. W kontekście zielonej transformacji ważne jest więc wzmacnianie osobistej relacji z przyrodą, żeby ją lepiej poznać, docenić i właśnie – pokochać. Wtedy rozwiązania proponowane przez osoby zajmujące się innowacjami będą uwzględniały aspekt środowiskowy ze względu na emocje, które towarzyszą kontaktowi.

Nie trzeba tutaj wiele – wystarczy pójść do lasu na dwie godziny raz w tygodniu lub co dwa. Można wybrać sobie miejscówkę, do której się wraca o różnych porach dnia i porach roku i obserwuje się zmiany. Poza opisanymi korzyściami z takich wypraw do lasu związanymi z wpływem na zdrowie fizyczne, psychiczne, kreatywność są jeszcze te związane z odpornością czy zdrowiem duchowym. Poznawanie najbliższego otoczenia – przyrody, historii miejsca, lokalnych historii, zmian, które dotyczą miejsca pozwala nam zakorzenić się i lepiej zrozumieć jak funkcjonuje cały ekosystem, w którym przebywamy i którego jesteśmy częścią. Inspiracji nigdy dość – tam mogą kryć się rozwiązania, z których skorzystacie i będziecie dzielić się z innymi. Czasem to wymaga odwagi, czasem determinacji, żeby iść w teren i posłuchać, jakie las ma dla nas podpowiedzi. Jestem przekonany, że warto. Wszyscy na tym skorzystamy, kiedy wewnętrzna zielona transformacja w nas samych będzie wspierać poszukiwanie rozwiązań uwzględniających stan środowiska naturalnego.