Wstecz Codzienne wyzwania i perspektywy osób z niepełnosprawnościami w Polsce

Raport przedstawia wyniki badania przeprowadzonego w 2023 r. Wynika z niego, że osoby z niepełnosprawnościami oraz ich rodziny najczęściej borykają się z problemami finansowymi (45%) oraz barierami architektonicznymi (37%). Niska dostępność odpowiedniej infrastruktury i wsparcia finansowego to kluczowe wyzwania, które wpływają na ich jakość życia. W wielu przypadkach ciężar opieki nad osobami z niepełnosprawnościami spoczywa na rodzinach, które zmagają się z wypaleniem i trudnościami w pogodzeniu obowiązków zawodowych z opieką​.

A jak było wcześniej?

Z badań opinii osób z niepełnosprawnościami wynika, że otrzymują one największe wsparcie od swoich rodzin (77%), a w dalszej kolejności od przyjaciół i znajomych (16%). Osoby te znacznie rzadziej korzystają z instytucjonalnych form wsparcia, takich jak pomoc społeczna (8%) czy organizacje pozarządowe (4%). Jednak oczekiwania społeczne są takie, że pomoc ta powinna być również dostarczana przez państwo i/lub organizacje pozarządowe. Respondenci wskazują, że obecny poziom wsparcia jest niewystarczający, szczególnie w obszarach takich jak rehabilitacja, pomoc finansowa oraz opieka zdrowotna​.

CBOS „Postawy wobec osób z niepełnosprawnościami”

Respondentów, którzy mają bądź mieli w rodzinie i wśród znajomych osoby z niepełnosprawnością zapytano o to, kto, oprócz najbliższej rodziny, powinien wspierać osoby z niepełnosprawnościami. Większość badanych uważa, że główną rolę w tym zakresie powinna odgrywać pomoc społeczna (75%). Na dalszych miejscach wskazywano organizacje pozarządowe (52%) oraz wolontariuszy (31%). Rzadziej pojawiały się opinie, że wsparcie powinno pochodzić od dalszej rodziny (27%), przyjaciół, znajomych (20%), sąsiadów (12%) czy w formie płatnej pomocy (11%).

CBOS „Postawy wobec osób z niepełnosprawnościami”

Choć innowacje społeczne nie zastąpią wsparcia centralnego, mogą znacząco wpłynąć na codzienne życie osób z niepełnosprawnościami, czyniąc je bardziej komfortowym i niezależnym. Mogą to być inteligentne technologie, aplikacje wspierające samodzielność czy programy zawodowe, które nie tylko dostarczają niezbędnych umiejętności, ale także otwierają drzwi do rynku pracy, dając szansę na rozwój zawodowy i finansową niezależność. Poniżej przedstawiamy kilka przykładów innowacji społecznych z każdego ze wspomnianych obszarów.

Inteligentne technologie

Zakupy bez barier

Jest to dzwonek zamontowany w sklepach, który informuje, że w pomieszczeniu pojawiła się osoba potrzebująca pomocy przy zakupach. Istotą tego systemu jest zwiększenie samodzielności osób z niepełnosprawnościami podczas robienia zakupów w sklepach samoobsługowych. Pracownik sklepu asystujący osobie z niepełnosprawnością pokaże, gdzie znajduje się dany produkt, sprawdzi jego skład, gramaturę, datę ważności lub pomoże zdjąć produkt umieszczony na górnej półce. Innowacja przewiduje również szkolenie personelu placówki handlowej w zakresie wsparcia osób z niepełnosprawnościami. Program daje możliwość wdrożenia innowacji bez generowania dużych kosztów, nie wymaga też dodatkowych regulacji prawnych.

Teleasystent

To aplikacja mobilna dla osób z niepełnosprawnością wzrokową umożliwiająca udzielenie zdalnego wsparcia za pomocą wideorozmowy z nawigacją w terenie w czasie rzeczywistym. Częścią aplikacji jest kalendarz spotkań i platforma wymiany informacji pomiędzy użytkownikami – zarówno osobami niewidzącymi, jak i asystentami. Pozwala to na wcześniejsze zgłoszenie potrzeby asysty i zapewnienie sobie wsparcia w konkretnym momencie dnia. Umożliwia też zgłoszenie nagłej, nieprzewidzianej sytuacji, na którą zareaguje jeden z asystentów.

Aplikacje wspierające samodzielność 

Innowacyjna torba na zakupy na balkonik rehabilitacyjny

Jest to model torby przystosowanej do potrzeb osób poruszających się przy pomocy balkoników i chodzików rehabilitacyjnych. Torbę można wykonać samodzielnie przy pomocy szablonu do rozkroju. Torba może być używana zarówno jako mała saszetka na dokumenty, jak i na mniejsze i większe przedmioty. Osoba używająca torby może w prosty sposób zamocować ją na balkoniku/chodziku. W ten sposób uniknie konieczności samodzielnego noszenia w rękach ciężkich zakupów.

Torba na zakupy z mocowaniami do wózka inwalidzkiego

Powstał również model torby dostosowanej do potrzeb osób poruszających się na wózkach. Torba pomoże osobom z ograniczeniami mobilności ruchowej oraz ich opiekunom w codziennym funkcjonowaniu: robieniu zakupów, uczestniczeniu w wydarzeniach kulturalnych, spacerach oraz innych tego typu aktywnościach.

Programy zawodowe

HEAR-IT

Innowacja ma postać nowoczesnej platformy edukacyjnej w polskim języku migowym (PJM), zapewniającej osobom g/Głuchym wiążącym swoją karierę zawodową z branżą IT, dostęp do specjalnie dostosowanych do nich materiałów, które pomogą im rozwijać umiejętności w dziedzinie technologii i zwiększyć swoje szanse na zatrudnienie.

Gra o pracę

Edukacyjna gra planszowa dla dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną, wspomagająca je w przygotowaniu się do podjęcia zatrudnienia. Gra dostępna jest w 2 wersjach. Gra ma pomóc odbiorcom w zrozumieniu podstawowych pojęć związanych z pracą oraz zapoznać ich z zawodami najczęściej wykonywanymi w zakładach aktywności zawodowej, zakładach pracy chronionej i na otwartym rynku pracy, które są możliwe do nauczenia się przez OzNI.

Codzienne życie osób z niepełnosprawnościami wymaga nie tylko większej świadomości społecznej, ale także większego zaangażowania w tworzenie i wdrażanie innowacyjnych rozwiązań. Poprawa infrastruktury, lepsze wsparcie finansowe i większa dostępność usług mogą sprawić, że osoby z niepełnosprawnościami będą mogły pełniej uczestniczyć w życiu społecznym i zawodowym, co przyniesie korzyści całemu społeczeństwu.

Artykuł bazuje na analizie rozdziału „Codzienne funkcjonowanie osób z niepełnosprawnościami” autorstwa Małgorzaty Omyły-Rudzkiej z raportu CBOS „Postawy wobec osób z niepełnosprawnościami”, na temat postrzegania sytuacji osób z niepełnosprawnościami w Polsce oraz społecznego nastawienia do różnego rodzaju niepełnosprawności. Badanie zrealizowano w 2023 roku na reprezentatywnej próbie dorosłych mieszkańców Polski.